پس از گذشت چند سال با تجهیز شدن این مرکز به تجهیزات کتابخانهای و خرید کتابهای چاپی، شرایط استفاده محققان، پژوهشگران و دانشجویان رشتههای هنر و ادبیات خارج از حوزه هنری از آن فراهم شد. این کتابخانه هم اکنون زیر نظر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری اداره میشود.
به گفته یلدا مراد مدیر کتابخانه تخصصی هنر و ادبیات، این کتابخانه بیش از 60 هزار عنوان کتاب دارد که 54170 عنوان کتابهای فارسی است و بیش از 11000 عنوان کتاب هنری به زبانهای عربی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و ایتالیایی نیز در آن نگهداری میشود.
بخشهای کتابخانه
بخشهای «کتب فارسی و امانت» و «کتابهای لاتین» در سمت چپ و راست طبقه اول کتابخانه قرار دارند. در این طبقه همچنین به جای برگه دانهای قدیمی،3 رایانه برای جستو جوی منابع قرار دارد که مراجعهکنندگان میتوانند از طریق برنامه «کاوش» به کمک عنوان کتاب، پدیدآورنده یا شماره شناسه کتابها، جست و جو انجام داده و منابع مورد نظر خود را از بخش امانت دریافت کنند.
مراد درباره بخش کتابهای فارسی و امانت کتابخانه میگوید: «در این بخش 54170 عنوان کتاب فارسی در زمینههای ادبیات، تئاتر، موسیقی، سینما، عکاسی و... وجود دارد. سامانه این بخش بسته است و کتابها از طریق جست وجوی کامپیوتری در اختیار اعضا قرار میگیرد.»
اما کتابهای فارسی به همین موضوعات ختم نمیشود و کتابخانه در زمینههایی مانند جامعه شناسی، مردم شناسی، فرهنگ عامه، فلسفه و الهیات نیز به تناسب ارتباط این رشتهها با مباحث هنری و ادبی، کتابهایی دارد. بخش فارسی تنها بخش این کتابخانه است که اعضا میتوانند کتابهای آن را بهعنوان امانت از کتابخانه خارج کنند.
مراد میگوید: «هر عضو میتواند برای 2 هفته 2 جلد کتاب را از این بخش به امانت بگیرد که این مدت به صورت تلفنی و حضوری تا2 هفته دیگر هم قابل تمدید است.»
بخش کتابهای لاتین کتابخانه با بیش از 11 هزار عنوان کتاب نیز در طبقه اول کتابخانه قرار دارد که دو سوم از کتابهای آن درباره معماری، نقاشی، مجسمهسازی، موسیقی، تئاتر، سینما و گرافیک است.
مراد میگوید: «بهدلیل اینکه مجموعه کتابهای این بخش را کتابهای نفیس هنری تشکیل میدهد، کتابهای آن به هیچ وجه به اعضا امانت داده نمیشود. مخاطبان این بخش میتوانند کتابها را از طریق سامانه کامپیوتری جست و جو کنند و پس از دریافت آنها از میز امانت، در بخش مطالعه کتابهای لاتین از آنها استفاده کنند.»درصورت نیاز به تهیه کپی، اسکن یا عکس از این منابع، مراجعهکنندگان میتوانند از امکانات بخش اینترنت و خدمات کامپیوتری کتابخانه واقع در طبقه دوم استفاده کنند.
سومین بخش کتابخانه تخصصی حوزه هنری «بخش مرجع، نشریات و سالن مطالعه» در طبقه دوم کتابخانه است. در این بخش که سامانه آن باز است، اعضا میتوانند از کتابهای مرجع شامل دایره المعارفها، فرهنگ نامهها، تذکرهها، کتابشناسیها و... استفاده کنند. سالن مطالعه این طبقه با پارتیشن به 2 بخش خواهران و برادران تقسیم شده و در یک سوی آن بخش خدمات کامپیوتری و در سوی دیگر آن اتاق مدیر کتابخانه و بخش فهرست نویسی قرار دارد.
مراد میگوید: «نشریات روز و آرشیوی این کتابخانه نیز در طبقه دوم نگهداری میشود که شامل 235 عنوان نشریه تخصصی ادبی، هنری و فرهنگی است که بیشتر آنها را نشریات آرشیوی و صحافی شده در زمینههای یادشده تشکیل میدهد و اعضای کتابخانه میتوانند در سالن مطالعه از آنها استفاده کنند. هر عضو میتواند در طول یک روز 4 عنوان نشریه آرشیوی تقاضا کند و برای یافتن مداخل کارهای پژوهشی، از مشاوره کتابدار مرجع استفاده کند.»
در بخش «اینترنت و خدمات کامپیوتر و کپی» این کتابخانه نیز اعضا میتوانند علاوه بر استفاده از خدمات اینترنت، از بانک سی دی استفاده کنند.مدیر کتابخانه میگوید: «در این بخش 1523عنوان لوح فشرده در زمینههای نرم افزار، اینترنت، واژه نامه، کتابشناسی، مجموعه مقالات فرهنگی، ادبی، هنری، دین و مذهب و ایرانشناسی وجود دارد که به اعضا خدمت رسانی میکند.»
در این بخش پژوهشگران و دانشجویان میتوانند از خدمات کپی، پرینت و اسکن رنگی و سیاه و سفید کتابهای هنری استفاده کنند و همچنین تصاویر را روی لوح فشرده رایت کنند.
طبق آنچه در متن تاریخچه این کتابخانه آمده است، دست اندرکاران این کتابخانه درصدد هستند که از برخی کتابهای نفیس هنری کتابخانه تصویر و عکس تهیه کنند تا هم سرعت سرویس دهی را بالا ببرند و هم به ماندگاری کتابهای ارزشمند مجموعه کمک کنند.
مراد میگوید: «برخی از کتابهای نفیس با قطع بزرگ در دستگاه کپی یا اسکن جا نمیگیرد و به همین جهت پژوهشگران میتوانند از تصاویر مورد نظر خود در این کتابها عکس تهیه کنند.»
بخش های «فهرست نویسی و آمادهسازی کتاب» و «بخش اسناد و پایان نامه» نیز دیگر بخشهای این کتابخانه هستند. مراد میگوید: «بخش فهرستنویسی اولین جایی است که کتابها وارد آن میشود. سامانه رده بندی کتابهای کتابخانه سامانه دیویی یا دهدهی است. کتابهای پس از رده بندی، فهرستنویسی و لیبل گذاری میشود و به بخشهای لاتین، فارسی و مرجع برده میشود.»
در بخش اسناد و پایان نامهها نیز که مراحل اولیه کار خود را طی میکند، فارغ التحصیلان رشتههای هنری و ادبی میتوانند با ارائه یک نسخه از پایان نامه خود برای مدت یک سال به صورت رایگان به عضویت کتابخانه درآیند یا عضویت خود را تمدید کنند.
مدیریت کتابخانه بر آن است که با ایجاد اتباط با دانشگاههای معتبر، نسخههایی از پایان نامههای رشتههای هنری و ادبی را برای استفاده پژوهشگران این رشتهها تهیه کند.
مخاطبان
بهدلیل تخصصی بودن حوزه این کتابخانه، مسلماً مخاطبان اصلی آن را دست اندرکاران حوزههای تخصصی تشکیل میدهند.
مراد میگوید: «نویسندگان، محققان، پژوهشگران رشتههای هنری و ادبی، بیشترین مخاطبان کتابخانه را تشکیل میدهند. این کتابخانه تخصصی است و یک کتابخانه عمومی نیست و هر کسی امکان عضویت در آن را ندارد.»
هنرمندان و پرسنل رسمی حوزه هنری، دانشجویان دانشگاه سوره، هنرجویان هنرستان حوزه هنری، هنرجویان فیلمنامهنویسی و ادبیات، دانشجویان هنر و ادبیات، فارغالتحصیلان رشتههای هنر و ادبیات و نویسندگان، پدیدآورندگان و... به ضرورت و تشخیص کتابخانه میتوانند با پذیرش و پرداخت حق عضویت تعیین شده، به عضویت این کتابخانه درآیند.
اما این کتابخانه بهدلیل غنای ادبی و هنری، مورد توجه بسیاری از علاقه مندان این حوزهها با رشتههای تحصیلی و حوزههای کاری دیگر است که بهدلیل مرتبط نبودن رشته تحصیلی یا کاری خود نمیتوانند به عضویت این کتابخانه درآیند.
مراد در پاسخ به این سؤال که برای این علاقه مندان چه راهکاری اندیشیده شده است، میگوید: «این امکان وجود دارد که کسی را با رشته نامرتبط و صرفا بهدلیل علاقه بپذیریم. مثلا ما مراجعه کنندهای داشتیم که دندانپزشک بود ولی آن قدر به کتابهای هنری علاقه مند بود که شرایط عضویت او را فراهم آوردیم. اما بعضیها فقط میخواهند از سالن مطالعه کتابخانه استفاده کنند و چون افراد زیادی برای تحقیق و پژوهش به این کتابخانه میآیند، واقعا نیاز است شرایطی که احتیاج دارند، فراهم شود. بنابراین ما نمیتوانیم در سطح گسترده اعضایی را بپذیریم که شرایط عضویت در کتابخانه را ندارند.»
کتابخانه حوزه هنری در حال حاضر 4 هزار نفر عضو دارد که 2 هزار نفر آنها از اعضای فعال کتابخانه هستند.مراد میگوید: «تا قبل از سال 76 کتابخانه از ساعت 8 تا 18 سرویس دهی میکرد اما با توجه به استقبال دانشجویان و پژوهشگران، از همان سال ساعت کار کتابخانه 2 ساعت و نیم افزایش یافت. در حال حاضر در 5 روز هفته از 8 تا 20و 30 دقیقه و در روزهای پنجشنبه از ساعت 8 تا 18 آماده خدمات رسانی به اعضاست و 17 نفر در 2 شیفت صبح و عصرمشغول به کارند.»
تأمین منابع
به گفته مدیر کتابخانه، بیشترین میزان خرید منابع، به زمان برگزاری نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران اختصاص دارد. او میگوید: «با توجه به بودجهای که در اختیار ما قرار میگیرد، منابع فارسی و لاتین را از نمایشگاه خریداری میکنیم. اما در دیگر مواقع سال، درصورت نیاز منابع را به صورت تک نسخهای برای کتابخانه تهیه میکنیم.»
او ادامه میدهد: «کارشناسان و هنرمندان حوزه هنری که از اعضای کتابخانه هستند نیز گاهی اوقات فهرستهایی ارائه میکنند که برای تهیه منابع به ما کمک میکند. استفاده از بروشورهای ناشران که به دست ما میرسد نیز یکی دیگر از راههای انتخاب منابع برای کتابخانه است. همچنین این امکان برای اعضای عادی کتابخانه نیز وجود دارد که از طریق فرمی که در بخش امانت وجود دارد، منابع مناسب را برای خرید به کتابخانه معرفی کنند.»